top of page
sarilik-min.jpg

SARILIK NEDİR?

Sarılık, kanda biriken ve kan akışında dolaşan fazla miktardaki sarı-turuncu bir madde olan bilirubinin cildin hemen altındaki yağ tabakasında çözünmesi sonucu cildin, mukoza zarının ve göz beyazlarının sarımsı görünüme neden olduğu bir durumdur.

Sarılık Türleri Nelerdir?

  1. Prehepatik (kan yıkımı): .Çok sayıda alyuvarın kısa sürede parçalanması, hemolitik sarılığa yol açar.

  2. Hepatik (Karaciğer hastalıkları):Karaciğerin indirekt bilirubini direkt bilirubine dönüştürememesi sonucu hepatoselüler sarılık oluşur. 

  3. Posthepatik (Safra yollarının tıkanması):  safra yollarının herhangi bir seviyede tıkanması,sarılığa neden olur. Bu duruma  tıkanma sarılığı  denir.

Girişimsel Radyoloji Hangi Tür Sarılıkta Uygulanır?

Tıkanma sarılığı  yani obstrüktif sarılıkta girişimsel radyolojik yöntemlerle dolaşımdaki bilirubin seviyesi düşürülerek hastaya fayda sağlanabilir.

Tıkanma Sarılığının Nedenleri Nelerdir?

  • Safra yolu taşları: Safra yolları tıkanıklığının en sık nedenidir. 

  • Geçirilmiş Cerrahiye Bağlı Darlıklar: Geçirilmiş safra kesesi ameliyatları, karaciğer nakli ve karaciğer kist ve ablasyon tedavileri sonrasında gelişebilir. Bunlara yönelik balonla genişletme ya da stent uygulamaları yapılabilir.

  • Primer veya sekonder Sklerozan Kolanjit: Primer sklerozan kolanjit: özellikle büyük safra yollarının inflamasyonu sonucu safra yollarında  boncuk dizisi gibi daralma ve genişlemelerin olmasıdır. inflamatuvar barsak hastalıkları özellikle   ülseratif kolit (%60-80) eşlik eder. Primer sklerozan kolanjit hastalarında safra yolu kanseri (kolanjiokarsinom) gelişme riski yüksektir. 

  • Sekonder sklerozan kolanjit: Bulgular primer skleorazan kolanjitle aynı anacak altta yatan bir neden bulunmaktadır. 

  • Kanser: Safra yollarından kaynaklanan tm( kolanjiokarsinom), safra yollarına bası yapan (safra kesesikanseri, karaciğer kanseri, pankreas baş kesiminde yerleşmiş pankreas kanserleri ya da başka organdan karaciğere yayılan metastazlar veya büyük lenf nodlarının basısı safra yollarında tikanmaya neden olur. 

  • Kronik pankreatit: Tekrarlayan ataklara bağlı koledokta darlık gelişebilir. Pankreas boyutlarında küçülme, pankreasta kireçlenme (kalsifikasyon), pankreas kanalının düzensiz genişlemesi kronik pankreatiti düşündüren  bulgulardır.​

​

Otoimmün Hastalıklar:

  • IgG4 Sistemik hastalık: Primer sklerozan kolanjite benzerdir. Safra yollarında kalınlaşma ve daralma ortaya çıkar.

  • İskemik kolanjiopati: Geçirilmiş kemoterapi uygulamalarına bağlı olarak gelişebilir.

Tıkanma Sarılığının Belirtileri Nelerdir?

  1. Göz akı ve ciltte sararma.

  2. İdrar renginde koyulaşma.

  3. Büyük abdestin renginin beyaza dönmesi.

  4. Ciltte kaşıntı.

  5. Safra yollarında iltihaplanma olursa: ateş, üşüme ve titreme ile birlikte karın ağrısı olur.

Tıkanma Sarılığı Teşhisi Nasıl Konur?

  1. Kan Testi:

    • Bilirubin değerleri ve  Karaciğer enzimlerinde yükselme

  2. Karaciğer ve safra sistemine yönelik görüntüleme yapılır. 

    • Ultrasonografi (US): temel ve ilk tercih edilecek görüntüleme yöntemidir.  

    • Bilgisayarlı Tomografi (BT): Ultraonografinin yetersiz kaldığı durumlarda ve lezyon karakterizasyonu için kullanılır. 

    • Manyetik Rezonans (MR) gibi yöntemler yapılıp tıkanıklığın nedeni saptanmaya çalışılır. 

    • MRKP: safra yollarının görüntülenmesi için kullanılır. genellikle herhangi bir ilaç verilmeden özel MR programları kullanılarak safra yollarının görüntülenmesine olanak sağlar. kontrast kullanımı  ilave bilgiler verir.

  3. ERCP:. Endoskopik yolla ağızdan  safra yollarına girilerek safra yollarının içi boyalı ilaçla doldurulup görüntülenmesi işlemi.

  4. PTK: Perkütan yolla ciltten ince bir iğne ile safra yollarına girilerek boyar madde verilmesi ve safra yollarının görüntülenmesi işlemi.

Tıkanma Sarılığının Tedavisi Nedir?

Tedavi tıkanma sebebine  bağlı olarak değişmektedir

​

  • Tıkanıklık taşa bağlı ise:  Safra taşı safra kanalına düşmüşse endoskopik yolla (ERCP)  veya  perkütan yolla (PTK) ) taş kırılması veya duodenuma itilmesi mümkündür.

  • Safra kesesinde taş varsa cerrahi olarak safra kesesi çıkartılır. 

  • Tıkanma nedeni tümör (kanser) ise kesin tedavi cerrahidir. Ancak ameliyat evresi geçmiş  hastalarda  ( hastaların %90-95’i) tedavi olarak “safranın barsağa akışnı sağlamak için bası sebebini devre dışı bırakmak gerekir. Bu amaçla kateter dediğimiz üzerinde delikler bulunan ince bir hortum veya stent kullanılır.  Stent: yerleştirilerek safranın barsağa akışı sağlanır. Safra stentleri malzeme olarak metal veya plastik olmak üzere 2 çeşittir. Metal stentler açıldığında yaklaşık 1 santimetre genişliktedirler. Kapalı olarak (2.7 mm çapta) safra kanalına yerleştirilerek açılır. Perkütan yolla koyulan stentler bu tiptedirler. Bunun yanında plastik stentler daha çok endoskopik yolla (ERCP ile) yerleştirilmekte ve içinden safranın aktığı iç çapı metal stentlere göre 3-4 kat daha dardır ve çabucak tıkanırlar. Ayrıca plastik stentler barsağa veya karaciğer içine kayma yapabilirler. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde metal stentler tercih edilmektedir. Ancak metal stentler plastik stentlere göre oldukça (10-20 kat) pahalıdır.

Safra Yollarında Perkütan Tedavi 

İşlem Girişimsel Radyoloji Uzmanı tarafından skopi veya anjigrafi ünitesinde ultrason eşliğinde veya skopi altında yapılır. Hastaya damar yoluyla uyutucu ve ağrı kesici ilaç verildikten sonra işlem yapılır.

​Safra Yollarında Kullanılan Perkütan Tedavi İşlemleri Nelerdir: 

  • Perkütan Transhepatik Kolanjiyografi (PTK): safra yollarının görüntülenmesi işlemi. Hastanın karın sağ yanından kaburgalar arasından ince bir iğne ile karaciğer içindeki genişlemiş safra kanalna girilerek boyalı ilaç verilir ve  safra yollarının görüntülemesi yapılır. Burada amaç tıkanıklık seviyesini ve yaygınlığını görmektir.

  • Perkütan Biliyer Drenaj: darlıklar bir telle geçildikten sonra uç ve yanlarında çok sayıda delikleri bulunan bir kateter barsağa yeerleştirilir Bu kateterin (ince hortum) ucundan belli aralıklarla serum verilerek safra yolları yıkanır böylece tıkanması engellenir.  

  • Perkütan Biliyer (Safra) Stent Yerleştirilmesi: Safra yolundaki darlık veya tıkanıklığın ötesine ince bir telle geçilip barsağa erişilir. Bu telin üzerinden metalik veya plastik  stent gönderilerek  darlık seviyesini kapsayacak şekilde yerleştirilir. Daha sonra stentin tıkanmasını engellemek için site içerisine Duodenuma uzanan drenaj kateterii yerleştirir.

  • Perkütan Balon Dilatasyon: safra yolunun genişletilmesi veya yerleştirilmiş olan stentin tam açılmasını sağlamak amacıyla balonla genişletme işlemidir.metalik stent yerleştirildiğinde yerleştirilmiş olan stentin tümöre bağlı darlığı tamamen açamadığı durumda stent içinde balon şişirilerek genişletme işleminin yapılmasıdır. Çoğunlukla stent açılımı balonla genişletmeden sonra %100 hale gelir. Taş varlığında taşın duodenuma İtilebilmesi için safra yolunu genişletmek amacıyla da balonla genişletme işlemi yapılır.

  • Perkütan Taş Düşürülmesi: Koledok genişletildikten sonra tel üzerinden fogarty kateteri veya balon gönderilerek taş duodenuma itilir. Eğer itilemezse değişik yöntemlerle taş kırlır daha sonra duodenuma itilir.Hasta işlemden sonra 2-4 saat süreyle gözlemde tutulur. Tam olarak uyandıktan sonra evine gönderilir

bottom of page